นกนางแอ่น 

หรือ นกอีแอ่น (Swiftlet) คือ นกที่สามารถนำรังมารับประทานได้ ซึ่งชาวบ้านมักเรียกเป็นชื่อต่างกันในแต่ละท้องถิ่นว่า นกแอ่น นกนางแอ่น และนกแอ่นกินรัง ส่วนนกแอ่นที่รังไม่มีการนำมารับประทาน ชาวบ้านมักเรียกว่า แอ่นขี้ควาย

จัดอยู่ในวงศ์ Apodidae จัดเป็นนกขนาดเล็ก ปากมีลักษณะเป็นรูปสามเหลี่ยม มีขนาดสั้น และแบน มีรูจมูกทะลุไม่ถึงกัน ขนมีแกนขนขนาดใหญ่ ตัวเต็มวัยมีขนอุยเฉพาะบริเวณแก้ม ขนเรียงติดกันแน่นเป็นแผ่นคล้ายใบมีดโกน ขนกลางปีกมี 8-11 เส้น ปีกเมื่อหุบเข้าจะยาวเลยปลายหาง

นกนางแอ่นในประเทศไทยพบประมาณ 13 ชนิด ใน 5 สกุล คือ

1. สกุล นกนางแอ่นท้องขาว (Genus Collocalia G.R. Gvay) ประกอบด้วย นกนางแอ่นท้องขาว, นกนางแอ่นพันธุ์หิมาลัย, นกนางแอ่นหางสีเหลี่ยม, นกนางแอ่นกินรัง และนกนางแอ่นกินรังตะโพกขาว
2. สกุล นกนางแอ่นเล็กหางหนาม (Genus Rhaphidura Oates) ประกอบด้วย นกนางแอ่นเล็กหางหนามตะโพกขาว
3. สกุล นกนางแอ่นใหญ่ (Genus Hirundapus Hodgson) ประกอบด้วย นกนางแอ่นใหญ่คอขาว, นกนางแอ่นใหญ่หัวตาดำ และนกนางแอ่นใหญ่หัวตาขาว
4. สกุล นกนางแอ่นตาล (Genus Cypsiurus Lesson) ประกอบด้วย นกนางแอ่นตาล
5. สกุล นกนางแอ่นบ้าน (Genus Apus Scopoli) ประกอบด้วย นกนางแอ่นตะโพกขาวหางแฉก, นกนางแอ่นท้องลาย และนกนางแอ่นบ้าน

แหล่งรังนกธรรมชาติในประเทศไทย

1. อุทยานชุมชนเกาะไข่ตั้งอยู่ในหมู่ที่ 6 บ้านบ่อเมา ตำบลชุมโค อำเภอปะทิว จังหวัดชุมพร เป็นเกาะที่เงียบสงบคงความตามธรรมชาติ เป็นแหล่งชมปะการังน้ำตื้นนานาชนิดมีถ้ำชมค้างคาว รังนกนางแอ่น และปูไก่ อยู่ห่างจากชายฝั่ง ประมาณ 4.5 กิโลเมตร

2. เกาะสี่ เกาะห้า เป็นหมู่เกาะหินปูนอยู่ในทะเลสาปสงขลา สภาพภูมิประเทศทั่วไปเป็นเนินเขาเนื้อที่รวมทั้งหมดประมาณ 1,400 ไร่ ปัจจุบันอยู่ในเขตการปกครองของ ตำบลเกาะหมาก อำเภอปากพะยูน จังหวัดพัทลุง ห่างจากเกาะหมากไปทางทิศตะวันตกประมาณ 1.6 กิโลเมตร ตามเกาะต่าง ๆ มีโพรงถ้ำอยู่มากมาย ถ้ำเหล่านี้เป็นที่อยู่อาศัยของนกนางแอ่นรังนกถือว่ามีคุณภาพดีที่สุดของประเทศ เนื่องจากหมู่เกาะนี้ตั้งอยู่กลางทะเลสาบทำให้รังนกขาวสะอาด และมีขนาดใหญ่เกาะสี่ เกาะห้า จึงเป็นแหล่งที่มีคุณค่าทางเศรษฐกิจอีกแห่งหนึ่งของประเทศไทย

รังนกนางแอ่นเกิดขึ้นจากน้ำลายแม่นกที่คายออกมาเพื่อทำรัง นกนางแอ่นกินรังจะผสมพันธุ์กันปีละ 3-4 ครั้ง ส่วนใหญ่จะมีลูกครั้งละ 1-2 ตัว ลูกนกจะอาศัยอยู่ในรังประมาณ 45-50 วันก็จะบินออกไป ลูกนกอายุได้ประมาณ 8-10 เดือนก็จะอยู่ในวัยเจริญพันธุ์พร้อมที่จะเป็นพ่อแม่นก โดยปกตินกนางแอ่นกินรังจะมีอายุเฉลี่ยประมาณ 8-10 ปี

ฟาร์มรังนกนางแอ่น

จากความต้องการรังนกนางแอ่นจำนวนมากสำหรับนำมาผลิตเป็นผลิตภัณฑ์รังนก ทำให้ในแต่ละปีมีการเก็บรังนกนางแอ่นไม่เพียงพอกับความต้องการของอุตสาหกรรม และตลาด ทำให้มีผู้สนใจทำฟาร์มรังนกนางแอ่นมากขึ้น

แต่การเลี้ยงนกนางแอ่นจะไม่ง่ายเหมือนกับการเลี้ยงนกทั่วไป เพราะไม่สามารถที่จะจับมาเลี้ยงในกรงนั้นแล้วปล่อยนกสร้างรังได้ เพราะตามธรรมชาติของนกนางแอ่นจะมีการสร้างรังตามซอกโขดหินตามหน้าผา หรือกิ่งไม้ใกล้บริเวณแหล่งหากินเป็นหลัก แต่ทั้งนี้ สามารถสร้างแหล่งอาศัยให้มีสภาพคล้ายคลึงกับธรรมชาติ และประยุกต์ใช้เทคนิคต่างๆสำหรับดึงดูดให้นกนางแอ่นเข้ามาอาศัย และสร้างรังได้ เช่น การใช้เสียงล่อ และการติดตั้งรังเทียม เป็นยางซิลิโคน รูปทรงเหมือนกับรังนกจริง ใช้ติดตั้งที่ผนังของฟาร์มเลี้ยงนกนางแอ่น เพื่อดึงดูดความสนใจ เชื้อเชิญ ให้นกนางแอ่นธรรมชาติ ตัดสินใจเลือกเข้ามาอาศัย และทำรังนกจริงเพิ่มในบริเวณที่จัดไว้.

จังหวัดกระบี่ เป็นจังหวัดหนึ่งที่มีพื้นที่ติดชายทะเลด้านฝั่งอันดามัน ซึ่งเป็นพื้นที่ที่นกนางแอ่นกินรังอาศัยอยู่ บนเกาะเกือบทุกเกาะของจังหวัดกระบี่ที่ไม่มีคนอยู่อาศัย เป็นที่อาศัยของนกนางแอ่นกินรังจำนวนมหาศาล จึงมีการให้สัมปทานรังนกนางแอ่นจำนวนมากในจังหวัดกระบี่ บริเวณริมชายฝั่งทะเลก็มีนกจำนวนหนึ่งมาอยู่อาศัยในอาคารบ้านเรือนที่ไม่มีคนอยู่ จึงทำให้เกิดการเลี้ยงนกนางแอ่นขึ้น

การทำฟาร์มนกนางแอ่น ด้วยการออกแบบ และการก่อสร้างอาคารให้มีสภาพคล้ายคลึงกับธรรมชาติ และใช้เสียงเพื่อล่อให้นกนางแอ่นมาเกาะทำรัง ได้ริเริ่มทำกันที่เกาะชวามาตั้งแต่ปี ค.ศ. ที่ 1950

การใช้เสียงล่อนกนางแอ่นให้เข้ามาอยู่ในฟาร์ม และสร้างรังนั้น ทำได้โดยการบันทึกเสียงนกนางแอ่นในขณะที่ร้องเรียกหาคู่เข้ามานอนทั้งจากธรรมชาติ และที่ได้จากในฟาร์ม แล้วนำเทปเสียงมาเปิดเรียกซ้ำๆ ตั้งแต่เช้าตรู่จนถึงพลบค่ำ ผ่านเครื่องเสียง และลำโพง ที่มีการติดตั้งไว้ตามจุดต่างๆ

รังนกแท้ และรังนกปลอม

การที่จะแยกแยะว่ารังนกที่ชื้อมาเป็นรังนกแท้หรือรังนกปลอมนั้น ถือเป็นเรื่องที่ยากมาก ซึ่งควรเลือกซื้อรังนกที่มาจากผู้ผลิตที่น่าเชื่อถือได้ มีแหล่งผลิตที่ระบุชัดเจน รวมถึงได้รับรองมาตรฐานจาก อย.

รังนกปลอม ส่วนใหญ่จะผลิตจากกัม (Gum) ชนิดคารายากัม ที่มีลักษณะคล้ายวุ้น เป็นสารอาหารประเภทคาร์โบไฮเดรตชนิดที่ร่างกายไม่สามารถดูดซึมได้ ที่ส่วนใหญ่จะทำมาจากแป้งข้าวจ้าว ยางคารายา และน้ำมันปาล์ม โดยทำรูปร่างขึ้นมาให้ดูคล้ายรังนกที่มักมีขนอ่อนของนกปะปนอยู่ด้วย ด้วยการนำกัมไปต้มจนได้ก้อนคล้ายกับรังนกออกมา แต่ทั้งนี้ รังนกปลอมจากกัมนี้จะไม่มีกลิ่นคาวตามธรรมชาติเหมือนกับรังนกแท้ ดังนั้น การแยกแยะรังนกแท้หรือรังนกปลอมวิธีหนึ่งที่นำมาใช้ได้ คือ การดมกลิ่น หากรังนกมีกลิ่นคาวจะเป็นรังนกแท้ แต่หากไม่มีกลิ่นมักเป็นรังนกปลอม ซึ่งมักทำรังนกปลอมในรูปของรังนกพร้อมปรุงที่มีลักษณะเป็นเส้นสีขาว เกาะกันเป็นแผ่น.

สั่งซื้อรังเทียม